صفحه کلید Keyboard

صفحه کلید یا Keyboard چیست؟

صفحه کلید یا کیبورد (Keyboard) سخت افزاری یا به طور خلاصه صفحه کلید یکی از دستگاه های ورودی پرکاربرد در کامپیوترها به شمار می‌رود که مجموعه‌ای از کلیدها را بر روی خود جای داده است و از نظر ظاهری تقریبا شبیه به ماشین تحریر است.

بر روی کلیدهای کیبورد، حروف، اعداد و نمادهایی درج شده است که به کاربر در شناسایی کلیدهای مختلف کمک می‌کند. در برخی صفحه کلیدها برای صرفه جویی در فضا، دو کلید با یکدیگر ترکیب می‌شود و با فشردن همزمان کلیدی خاص یا تغییر وضعیت بخشی از صفحه کلید، عملکردشان روی کلید دیگر سوئیچ می‌شود. برخی کلیدها نیز ممکن است دارای چراغ هایی باشند که وضعیت آن‌ها را نمایش می‌دهد.

کاربردهای کیبوردها

در کاربرد معمولی، از صفحه کلیدها برای وارد کردن متن و اعداد در نرم افزارهایی مثل ویرایشگر متن، مرورگرهای وب و … استفاده می‌شود. در عین حال کاربرد این سخت افزار تنها به وارد کردن متن محدود نمی‌شود بلکه اجرای برخی دستورات کامپیوتری نظیر حذف فایل، تأیید و ارسال محتویات فرم‌های اینترنتی و … نیز از جمله کاربردهایی است که در آن‌ها اغلب کاربران استفاده از کیبورد را به روش‌های دیگر ترجیح می‌دهند. بازی‌های ویدئویی نیز از حوزه‌هایی به شمار می‌رود که استفاده از کیبوردهای سخت افزاری در آن بسیار رایج است.

کاربران حرفه‌ای هم در واسط‌های خط فرمان با استفاده از کیبورد و از طریق وارد کردن دستورات متنی، اعمال مورد نظر خود را انجام می‌دهند. همچنین از میانبرهای صفحه کلید برای انجام سریعتر اعمال پرکاربرد استفاده می‌شود.

انواع صفحه کلید و مشخصه‌های آن‌ها

صفحه کلیدهای سخت‌افزاری متداول معمولا دارای چیزی حدود 84 تا 104 کلید شامل کلیدهای حروف، ارقام، علائم و نمادهای نشانه‌گذاری و … می‌باشند. صفحه کلیدهای استاندارد معمولا دارای بخش مجزایی به نام صفحه کلید عددی هستند که به کاربر اجازه می‌دهد با سهولت بیشتری به وارد کردن اعداد بپردازد. فاصله کلیدها در کیبوردهای مخصوص لپ تاپ ها به منظور کاهش فضای مورد نیاز نسبت به حالت استاندارد کمی کاهش یافته است. در این کیبوردها ممکن است بخش مجزای عددی در نظر گرفته نشود. برخی از صفحه کلیدها دارای فرم ارگونومیک متفاوتی هستند و به جای اینکه شکل تخت و مسطحی داشته باشند شبیه به یک کنترلر بازی طراحی می‌شوند و به راحتی با دو دست قابل کنترل هستند.

نمونه دیگری از صفحه کلیدها که به کیبوردهای تابشی (Projection Keyboard) مشهورند تصویری از کلیدها را با استفاده از لیزر روی یک سطح می‌تابانند. در این نوع کیبوردها با استفاده از یک سنسور یا دوربین، قرار گرفتن انگشت کاربر روی تصویر کلیدها تشخیص داده می‌شود.

در مقابلِ صفحه کلیدهای سخت افزاری، صفحه کلیدهای مجازی یا نرم افزاری (Virtual Keyboard) نیز وجود دارند که تصویری از صفحه کلید را روی نمایشگر، نشان می‌دهند. کاربر می‌تواند با کمک ابزاری نظیر ماوس یا از طریق لمس صفحه در نمایشگرهای لمسی، با این کیبوردها تعامل برقرار کند. در حال حاضر استفاده از این نوع صفحه کلیدها در گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها بسیار رایج است.

از نظر نحوه اتصال، اغلب کیبوردهای سخت افزاری مدرن از طریق یک کابل USB یا به صورت بی‌سیم (Wireless) به کامپیوتر و دستگاه‌های دیگر متصل می‌شوند.

چینش کلیدها در صفحه کلید

نحوه چینش کلیدهای مربوط به حروف، ارقام، نمادهای نشانه‌گذاری و … در تمام صفحه کلیدها یکسان نیست. چرا که افراد مختلف با زبان‌های متفاوت و یا کاربردهای گوناگون (نظیر برنامه نویسی، تایپ یا محاسبات ریاضی) نیازمند چینش خاصی از کلیدها هستند که بتواند به آن‌ها در دسترسی سریعتر به کلیدهای مورد نیازشان کمک کند. در این میان چینشی موسوم به QWERTY (برگرفته از قرارگیری این حروف در مجاورت یکدیگر در ردیف بالایی کلیدهای حروف) نسبت به سایر چینش‌ها (از جمله QWERTZ و AZERTY) از رواج بیشتری برخوردار است.

کلیدها در کیبورد و انواع متداول آن‌ها

کلید حروف، اعداد و نشانه ها

کلیدهای حرفی و عددی، کلیدهای نشانه‌گذاری و کلید فاصله (Space bar) برای تایپ حروف، اعداد، علائم و ایجاد فاصله به کار می‌روند. فشردن همزمان کلید Shift و یا فعال نمودن Caps Lock باعث تولید حروف بزرگ هنگام فشردن کلیدهای حرفی می‌شود و فشردن Shift همراه با کلیدهای عددی نیز آن‌ها را به نمادها یا علائم نشانه‌گذاری تبدیل می‌کند. کلید Space bar علاوه بر نقش ایجاد فاصله معمولا در نرم افزارهای پخش چندرسانه‌ای برای مکث و ادامه پخش، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلیدهای تغییردهنده

کلیدهای تغییر دهنده (Modifier Keys) کلیدهای مخصوصی هستند که در صورت ترکیب با سایر کلیدها عملکرد آن‌ها را تغییر می‌دهند. در واقع اغلب این کلیدها کاربرد ویژه‌ای در میانبرهای صفحه کلید دارند. از جمله مهم‌ترین کلیدهای Modifier می‌توان به کلیدهای کنترل (Ctrl)، شیفت (Shift) و آلت (Alt) اشاره کرد. به عنوان مثالی پرکاربرد، فشردن همزمان کلیدهای Alt و F4 در سیستم عامل ویندوز، باعث بسته شدن پنجره فعال جاری می‌گردد. کلید ویندوز (Windows key) و کلید Fn (در کیبوردهای فشرده نظیر کیبورد لپ‌تاپ‌ها) نیز در همین دسته قرار می‌گیرند.

کلیدهای عملیاتی

کلیدهای عملیاتی (Function Keys) معمولا با عناوین F1 تا F12 در اغلب کیبوردها مشاهده می‌شوند. این کلیدها برای انجام اعمال خاصی در نرم افزارها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، کلید F1 معمولا باعث نمایش راهنمای نرم افزار می‌شود.

کلیدهای کرسر

کلیدهای کرسر (Cursor Keys) یا مکان نما کلیدهایی هستند که باعث جابجایی مکان‌نما (به ویژه مکان‌نمای متنی) می‌شوند. از جمله کلیدهای مکان نمای پرکاربرد می‌توان به کلیدهای پیکانی (Arrow Keys) که در اغلب صفحه کلیدها با فلش‌های چهار جهتی مشخص می‌شوند و هم‌چنین کلیدهای Home و End (برای انتقال مکان‌نمای متنی به ابتدا و انتهای خط) و Tab (برای انتقال مکان‌نما به نقطه‌ی توقف بعدی) اشاره کرد. از این کلیدها معمولا به منظور حرکت در میان لیستی از آیتم‌ها نیز استفاده می‌شود.

البته کلیدهای کرسر به همینجا ختم نمی‌شوند. کلیدهای Page Up و Page Down هم به منظور اسکرول (یا حرکت میان صفحات) به کار می‌روند. کلیدهای Delete و Backspace نیز برای حذف کاراکتر بعد یا قبل از کرسر استفاده می‌شوند. کلید Insert هم معمولا برای سوئیچ بین حالت عادی درج متن و حالت اورتایپ به کار می‌رود (در حالت اورتایپ، با تایپ متن، کاراکتر جدید جایگزین کاراکتری می‌شود که در محل فعلی کرسر قرار دارد). از آنجایی که این کلیدها نیز باعث جابجایی مکان نمای متنی می‌شوند کلید کرسر محسوب می‌شوند.

کلیدهای قفل

کلیدهای قفل (Lock Keys) گونه ای از کلیدها هستند که روی حالت یا بخشی از صفحه کلید قفل می‌کنند. اسکرول لاک (Scroll Lock)، نام لاک (Num Lock) و کپس لاک (Caps Lock) از جمله کلیدهای قفل هستند که معمولا از چراغ‌های LED برای نمایش وضعیت قفل بودن آن‌ها استفاده می‌شود.

سایر کلیدهای صفحه کلید

کلید Enter یا Return یکی دیگر از کلیدهای پرکاربرد در صفحه کلیدهاست که معمولا برای تأیید، تکمیل یک فرایند یا انجام یک عمل پیشفرض در خط فرمان، فرم‌ها و جعبه‌های گفتگو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کلیدهای دستوری سیستمی نظیر SysRq و Print Screen و Break (یا Pause) و کلید Escape (که معمولا با Esc نمایش داده می‌شود) و کلید منو (Menu Key) هر کدام برای انجام عمل خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند که برخی از آن‌ها امروزه کاربرد چندانی ندارند. در این میان استفاده از کلید Print Screen (برای گرفتن اسکرین شات و ذخیره آن در کلیپ بورد)، کلید منو (برای باز نمودن Context Menu) و کلید Escape (برای توقف یک عمل، خروج از برنامه‌های تمام صفحه، لغو یا انتخاب گزینه No در جعبه‌های گفتگو) هم‌چنان رایج می‌باشند.

بخش مجزای کلیدهای عددی نیز با داشتن علائم محاسباتی نظیر جمع، تفریق و … معمولا برای وارد نمودن اعداد هنگام انجام محاسبات مورد استفاده قرار می‌گیرند. هم‌چنین در برخی از صفحه کلیدها، دکمه‌های دیگری برای انجام اعمال خاص و پرکاربرد مانند اجرای مرورگر یا ماشین حساب، توقف، مکث یا ادامه پخش موسیقی و فیلم، تنظیم صدا، روشنایی صفحه و … در نظر گرفته می‌شود.