منو Menu (در حوزه رایانش)

منو یا Menu در حوزه رایانش چیست؟

منو (Menu) در حوزه رایانش بخشی از رابط کاربری است که لیستی از دستورات یا گزینه ها را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. کاربر با انتخاب گزینه ها یا آیتم های موجود در این لیست می‌تواند عمل منتسب به آن را انجام دهد.

جزئیات منو

منوها روشی آسان برای دسترسی به دستورات و بخش‌های مختلف یک نرم افزار یا دستگاه فراهم می‌کنند. دستوراتی مانند کپی، ذخیره‌سازی، چاپ، نمایش راهنما، خروج و … معمولا از طریق منوهای نرم افزارها قابل دسترسی هستند. در اغلب سایت ها نیز از منو برای دسترسی سریع به صفحات اصلی سایت (مانند صفحه خانه، بخش وبلاگ، بخش فروشگاه آنلاین، صفحه ارتباط با ما و …) استفاده می‌شود.

منوی استارت در ویندوز، منوهای نرم افزارها و بازی های ویدئویی و همچنین منوی تنظیمات دستگاه های مختلف (نظیر تلویزیون) از جمله نمونه های متداول منوها هستند.

آیتم های منو معمولا می‌توانند شامل متن (یا عنوان آیتم) و آیکن متناظر با آن باشند. برخی از آیتم‌های منو ممکن است مجموعه‌ای دیگر از آیتم ها موسوم به زیرمنو (Submenu) را دربربگیرند. با انتخاب آیتم هایی که دارای زیرمنو هستند لیست آیتم های زیرمنو آشکار می‌شود.

انواع متداول منو و نحوه تعامل با منوها

منوها به شکل‌های مختلفی لیستی از گزینه‌ها را نمایش می‌دهند. در ادامه با رایج‌ترین انواع منوها و نحوه تعامل با آن‌ها آشنا می‌شوید:

منوهای پایین افتادنی

یکی از رایج‌ترین انواع منوها، منوهایی هستند که در قالب یک نوار منو در رابط های کاربری گرافیکی (معمولا بالای صفحه) ظاهر می‌شوند. این نوع منوها معمولا با نام منوهای پایین افتادنی یا بازشونده (Pull-down menu یا Drop-down menu) شناخته می‌شوند. در منوهای پایین افتادنی، هر بخش اصلی با عناوینی مانند File, Edit, View و … گزینه‌های مرتبط با یکدیگر را در یک دسته بندی نگه‌داری می‌کنند. کاربر با کلیک روی هر عنوان می‌تواند لیستی از آیتم ها یا گزینه های منوی موردنظر را مشاهده کند.

آیتم های موجود در داخل این منوها می‌توانند شامل نام آیتم و یک آیکن کوچک متناظر با آن باشند. به علاوه برای آیتم های پرکاربرد معمولا میانبر صفحه کلید متناظر با آیتم نیز به عنوان راهنما کنار آن درج می‌شود. با کلیک روی گزینه‌های منو یا فشردن کلید میانبر، عملی که به آن گزینه منتسب شده (مانند ذخیره سازی فایل، باز کردن بخش جستجو و …) انجام می‌شود. جابجایی میان آیتم ها با کمک کلیدهای پیکانی (و انتخاب آن‌ها با کمک کلید Enter) یا کمک گرفتن از کاراکترهای نمونیک نیز برای تعامل با آیتم‌های منو امکان‌پذیر است.

سایر جزئیات منوهای پایین افتادنی

در کنار بعضی از گزینه های موجود در منوهای پایین افتادنی، یک علامت فلش کوچک قابل مشاهده است. با انتخاب یا انتقال نشانگر ماوس روی این آیتم ها لیستی از آیتم های زیرمجموعه آن در قالب یک زیرمنو نمایان می‌شود.

ممکن است برخی از آیتم های موجود در منوهای پایین افتادنی متناسب با وضعیت فعلی نرم افزار غیرفعال باشند. در این حالت امکان تعامل یا انتخاب این آیتم‌ها وجود ندارد. برای مثال در یک ویرایشگر متن تا زمانی که متنی انتخاب نشده است گزینه Copy در حالت غیرفعال قرار می‌گیرد. معمولا متن آیتم های غیرفعال در این نوع منوها با رنگ خاکستری از آیتم های فعال متمایز می‌شود.

برخی از آیتم های موجود در منوهای پایین افتادنی مشابه با یک چک باکس قابل تیک زدن هستند. دستورات مرتبط با تغییر وضعیت یا آشکار و پنهان کردن بخشی از برنامه معمولا به همین شکل در منوها ظاهر می‌شوند.

نوار منو

منوهای پایین افتادنی در نواری به نام نوار منو (Menu bar) قرار می‌گیرند. این نوار ممکن است در حالت عادی پنهان باشد. برای مثال در مرورگر Mozilla Firefox، نوار منو به صورت عادی پنهان است و با فشردن کلید Alt نمایان می‌شود. در برخی نرم افزارها نیز خبری از نوار منو نیست و صرفا پس از انجام عملی مشخص مانند کلیک روی دکمه استارت در ویندوز یا دکمه همبرگر، منوی اصلی آشکار می‌شود.

منوی زمینه

منوی زمینه (یا Context menu) نوع خاصی از منوهاست که معمولا هنگام راست کلیک روی المان ها نمایان می‌شود. این نوع منو معمولا حاوی آیتم‌ها و دستوراتی است که با شرایط کنونی نرم افزار و المانی که روی آن راست کلیک شده تناسب دارد. به عنوان مثال با راست کلیک کردن روی آیکن یک فایل در پنجره File Explorer، منوی زمینه‌ای نمایان می‌شود که دارای گزینه‌هایی برای کپی، حذف، تغییر نام و … می‌باشد.

جزئیاتی نظیر زیرمنوها، میانبرهای صفحه کلید، گزینه‌های غیرفعال و آیتم‌های تیک زدنی در مورد منوهای زمینه نیز صادق هستند. نحوه تعامل با گزینه های منوی زمینه نیز مشابه با منوهای پایین افتادنی است. برای باز کردن منوی زمینه می‌توانید به جای راست کلیک از کلید منو نیز استفاده کنید.

منوهای ساده

در برخی دستگاه ها مانند تلویزیون ها، پرینترها، اسکنرها و دوربین های مجهز به صفحه نمایش نیز از منوها استفاده می‌شود. در این حالت معمولا منو در قالب مجموعه‌ای از دکمه‌ها شامل آیکن و نام آیتم به صورت تمام صفحه یا بخشی در مرکز صفحه ظاهر می‌شود. کاربر با ضربه (در صفحات لمسی) یا کلیک روی هر آیتم منو یا با کمک کلیدهای پیکانی و … می‌تواند میان آیتم ها جابجا شود و گزینه موردنظر خود را انتخاب کند.

مشابه با سایر منوها، در این منوها هم ممکن است با انتخاب یک گزینه، لیستی از گزینه های دیگر در قالب زیرمنو آشکار شود. معمولا در این منوها امکان بازگشت به منوی قبلی یا منوی اصلی با کمک دکمه‌هایی داخل صفحه فراهم می‌شود.

نمونه‌ای از همین نوع منوها را می‌توانید در بازی های ویدئویی برای دسترسی به بخش تنظیمات، خروج و … مشاهده کنید.

لیست دستورات در رابط های کاربری خط فرمان

منوها در رابط های کاربری خط فرمان نیز معمولا به صورت لیستی از دستورات ظاهر می‌شوند. اغلب برای هر عنصر در این لیست یک شماره یا حرف درنظرگرفته می‌شود و کاربر برای انتخاب آیتم موردنظر خود می‌تواند کاراکتر آن را وارد کند. البته در حالت‌های پیشرفته‌تر امکان جابجایی میان آیتم ها و انتخاب آن‌ها با کمک کلیدها و همچنین استفاده از میانبرهای صفحه کلید وجود دارد.