نرم افزار کراس پلتفرم Cross-Platform Software

نرم افزار کراس پلتفرم یا Cross-Platform Software چیست؟

نرم افزار کراس پلتفرم (Cross-Platform Software) به نرم افزاری گفته می‌شود که برای چند پلتفرم رایانشی پیاده سازی شده است. به عبارت بهتر کراس پلتفرم ها نرم افزارهایی هستند که روی چند محیط یا بستر رایانشی شامل سخت افزارها یا سیستم عامل های مشخص و مختلف قابل اجرا هستند. به عنوان مثال دو سیستم رایانه ای، یکی با معماری x86 که روی آن سیستم عامل ویندوز نصب شده است و دیگری یک رایانه مک با سیستم عامل مکینتاش می‌توانند پلتفرم هایی برای اجرای یک نرم افزار کراس پلتفرم باشند. به این نرم افزارها، نرم افزارهای چند پلتفرمی یا چند سکویی (Multi-Platform) و مستقل از پلتفرم (Platform-Independent) نیز گفته می‌شود.

گفتنی است برنامه ای که حداقل روی دو پلتفرم قابل اجراست یک برنامه کراس پلتفرم به شمار می‌رود. اما اگر تصور می‌کنید چند پلتفرمی بودن صرفا به رایانه ها و آن هم نرم افزارهای کاربردی محدود می‌شود کاملا در اشتباه هستید و لازم است بدانید این اصطلاح حتی به دنیای بازی های ویدیویی نیز ورود پیدا کرده است. شما می‌توانید بازی‌های محبوب فراوانی را پیدا کنید که روی پلتفرم‌های مختلف نظیر کنسول های Xbox و PlayStation، رایانه ها و گوشی های همراه با سیستم عامل های مختلف قابل اجرا هستند.

انواع نرم افزارهای چند پلتفرمی

نرم افزارهای چند پلتفرمی را می‌توان از لحاظ فنی به دو گروه دسته بندی نمود. در دسته اول، نرم افزار برای پلتفرم های مختلف به صورت مجزا در اختیار کاربران قرار می‌گیرد تا متناسب با پلتفرم مورد استفاده، نسخه مناسب را دریافت کرده و روی سیستم خود اجرا کنند. به عنوان مثالی برای این نوع نرم افزارها می‌توان به مرورگر وب گوگل کروم اشاره کرد که دارای نسخه‌های مختلف قابل اجرا روی سیستم عامل های گوناگون از جمله مایکروسافت ویندوز، لینوکس، مک او اس، آی اُ اس و اندروید می‌باشد.

در دسته دوم، نرم افزار بدون نیاز به آماده سازی خاصی روی پلتفرم های مختلف به صورت مستقیم قابل اجرا خواهد بود. به عنوان نمونه‌های رایجی از این دسته می‌توان به نرم افزارهایی اشاره کرد که سورس کد آن‌ها به یک زبان تفسیری نوشته شده است و مفسرهای آن‌ها روی تعداد قابل توجهی از پلتفرم های مرسوم به صورت پیش فرض یا متداول در دسترس است. همچنین برنامه هایی در قالب بایت کدهای از پیش کامپایل شده که اجزای استانداردی به منظور اجرای آنها روی پلتفرم های مختلف موجود است در همین دسته قرار می‌گیرند (نظیر ماشین مجازی Java Virtual Machine برای برنامه های جاوا).

وب اپلیکیشن ها معمولا به عنوان نرم افزارهای کراس پلتفرم دسته دوم شناخته می‌شوند چرا که در مرورگرهای وب مختلفی که روی سیستم عامل ها و سخت افزارهای مختلف نصب شده‌اند قابل اجرا هستند. این گونه از نرم افزارها (نظیر وب میل) معمولا بر پایه ساختار کلاینت – سرور شکل می‌گیرند و برای هر عملی بخشی از پردازش های لازم روی سرور انجام شده، نتیجه برای کلاینت ارسال می‌شود. در مورد وب اپلیکیشن ها و حتی محتوای صفحات وب، رعایت اصول طراحی واکنشگرا باعث تضمین نمایش مناسب و کارآمد آن در دستگاه‌های مختلف از گوشی های هوشمند گرفته تا رایانه های رومیزی می‌شود.

توسعه نرم افزار کراس پلتفرم

معمولا ساخت نرم افزارهای چند پلتفرمی در مقایسه با نرم افزارهای تک پلتفرمی زمانبرتر و دشوارتر است چرا که سیستم عامل ها و معماری های مختلف سخت افزاری دارای واسط های برنامه نویسی کاربردی (API) مختلف و ساختارهای مخصوص به خودشان هستند. بنابراین برنامه ای که برای یک سیستم عامل یا معماری رایانه ای به خصوص توسعه یافته است روی سایر پلتفرم ها به طور معمول قابل اجرا نخواهد بود.

از آنجایی که توسعه یک نرم افزار چند پلتفرمی از طریق نوشتن سورس کدهای مختلف برای هر پلتفرم به افزایش هزینه‌ها و زمان موردنیاز برای توسعه منجر خواهد شد لذا توسعه دهندگان به دنبال روش‌های ساده‌تری برای ایجاد این نوع نرم افزارها هستند. تجرید پلتفرم (Platform Abstraction) از جمله این روش‌هاست که کمک می‌کند برنامه حاصل بدون توجه به اینکه روی چه معماری رایانه ای یا سیستم عاملی قرار گرفته است قابل اجرا باشد (درست نظیر برنامه هایی که روی یک Java Virtual Machine اجرا می‌شوند). “یک بار بنویس، همه جا اجرا کن” (Write Once, Run Anywhere) مفهومی محبوب در میان توسعه دهندگان نرم افزارهای کراس پلتفرم است که در همین راستا رایج شده است و اجازه می‌دهد کد نوشته شده روی هر پلتفرمی اجرا شود. البته ممکن است در توسعه بخش‌هایی از این نوع برنامه ها برای پلتفرم های مختلف از ویژگی‌های خاص آن پلتفرم نیز استفاده شود که در هر حال در مقایسه با کدنویسی های مجزا برای پلتفرم های مختلف آسان‌تر خواهد بود.

علاوه بر این، ابزارهای توسعه کراس پلتفرم نیز به منظور تسهیل ساخت نرم افزارهای چند پلتفرمی در دسترس توسعه دهندگان قرار دارد. از جمله این ابزارها می‌توان به فون گپ (PhoneGap)، زامارین (Xamarin)، اپسلریتر (Appcelerator)، الکترون (Electron) و 8th اشاره کرد.

لازم به ذکر است توسعه دهندگان نرم افزارهای چند پلتفرمی معمولا با مسائل مختلفی از قبیل فرایند تست پیچیده‌تر، تفاوت در رابط های کاربری گرافیکی، نیاز به آشنایی با پلتفرم های مختلف و مسائل امنیتی مرتبط با آن‌ها درگیر هستند.