فایل پیکربندی Configuration File

فایل پیکربندی یا Configuration File چیست؟

فایل پیکربندی (Configuration File یا به اختصار Config File) به گونه‌ای از فایل ها گفته می‌شود که برای پیکربندی پارامترها، تعیین گزینه ها و تنظیمات اولیه یک نرم افزار رایانه ای استفاده می‌شود. پیکربندی فرایندهای سرورها، تنظیمات سیستم عامل و نرم افزارهای کاربردی از جمله موارد استفاده از این فایل ها به شمار می‌رود.

فایل های کانفیگ کمک می‌کنند کاربر بتواند به عملکرد مورد انتظارش از نرم افزار دست پیدا کند و آن را متناسب با خواسته خود سفارشی سازی کند. به عنوان مثال، ظاهر واسط کاربری یک نرم افزار (شامل تم و رنگ بندی المان ها، فونت و …)، مسیر پیش‌فرض برای ذخیره گزارش‌ها، پارامترهای مرتبط با شبکه و … از جمله رایج‌ترین تنظیماتی هستند که در فایل های کانفیگ نگه داری می‌شود.

محتویات و نحوه استفاده از فایل های پیکربندی

معمولا فایل های کانفیگ از یک ساختار یا سازماندهی ساده برای تعیین تنظیمات مختلف نرم افزار تبعیت می‌کنند. محتوای این فایل ها اغلب به صورت متن ساده و شامل مجموعه‌ای از جفت‌های کلید و مقدار می‌باشد.

ممکن است فرایند ایجاد و تغییر این فایل ها از طریق یک رابط کاربری گرافیکی و بخش‌های تعبیه شده در نرم افزار یا به واسطه ابزارهای ویژه‌ای که برای همین منظور طراحی شده است انجام شود. به این ترتیب علاوه بر تسهیل ویرایش فایل های کانفیگ، از ایجاد پیکربندی های نادرست که در اثر خطای کاربر رخ می‌دهد نیز جلوگیری می‌شود. از سوی دیگر در مورد نرم افزارهایی که انتظار می‌رود توسط کاربران حرفه ای (مانند مدیران سیستم) مورد استفاده قرار بگیرد این فایل ها معمولا به صورت دستی و با کمک یک ویرایشگر متنی تغییر داده می‌شوند.

یک نرم افزار می‌تواند محتویات فایل های Config را در ابتدای اجرا بخواند و یا به شکل متناوب در طول اجرای خود، آن‌ها را برای اِعمال تغییرات جدید مورد بررسی قرار دهد. همچنین در برخی نرم افزارها این امکان در اختیار کاربر قرار می‌گیرد که در صورت نیاز بتواند از نرم افزار درخواست کند فایل های پیکربندی را مجددا بخواند یا فایل پیکربندی جدیدی را به جای فایل فعلی مورد استفاده قرار دهد.

فایل های کانفیگ ممکن است نام مشخصی داشته باشند و تعداد آن‌ها ثابت باشد؛ در عین حال یک نرم افزار می‌تواند طوری طراحی شده باشد که از فایل های پیکربندی مختلفی (که توسط کاربر با نام‌های گوناگون ایجاد شده است) استفاده کند.

پسوند فایل های پیکربندی

فایل های پیکربندی بسته به نرم افزارها و سیستم عامل های مختلف، دارای پسوندهای متفاوتی هستند؛ با اینحال در سیستم عامل های شبه یونیکس، غالبا از پسوندهای .conf و .cfg و .cf یا .ini برای این فایل ها استفاده می‌شود. در نسخه های قدیمی سیستم عامل ویندوز نیز از پسوند .ini برای این فایل ها استفاده می‌شد اما در نسخه های جدید پیشنهاد می‌شود مشابه تنظیمات خود سیستم عامل از Windows Registry برای نگه داری تنظیمات نرم افزارها استفاده شود.

فرمت هایی مثل XML و JSON و YAML که قادر هستند اشیا و ساختارهای داده ای پیچیده‌تری را به صورت سریالی توصیف و نمایش دهند نیز گزینه‌های مناسبی برای فایل های Config هستند.

کامنت ها

در اغلب فایل های پیکربندی از کامنت ها نیز پشتیبانی می‌شود. قابلیت ایجاد کامنت در این نوع فایل ها نه تنها برای ارائه توضیحات پیرامون تنظیمات مختلف و مقادیر قابل انتساب به آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد بلکه می‌توان به جای حذف یک خط از فایل با تبدیل آن به کامنت، تنظیمات موردنظر را غیرفعال نمود.