پایگاه داده Database

پایگاه داده یا Database چیست؟

پایگاه داده (Database یا به اختصار DB)، به مجموعه‌ای سازمان‌یافته از داده‌ها گفته می‌شود که عناصری نظیر شِماها (Schema)، جداول (Table)، پرس و جوها (Query)، دیدها (View) و … را شامل می‌شود.

امروزه همراه با رشد انفجارگونه داده‌های تولید شده توسط سازمان‌ها، رسانه‌ها، افراد و حتی ابزارهای ساخت بشر (نظیر حسگرها) و …، ردپای حضور پایگاه داده‌ها در زندگی بشر از سیستم‌های کتابخانه‌ای گرفته تا سامانه‌های بانکی و سلامت، حمل و نقل عمومی و … قابل مشاهده است. حتی سیستم‌های مدیریت محتوا (CMS) نظیر وردپرس نیز وبسایت‌ها را در قالب مجموعه‌ای از صفحات در یک دیتابیس ذخیره می‌کنند.

معمولا داده‌هایی که در یک دیتابیس ذخیره می‌شوند از نظر منطقی داده‌های مرتبطی هستند. به عنوان مثال فرض کنید پایگاه داده‌ای شامل داده‌های مربوط به یک سازمان مشخص باشد. در چنین دیتابیسی، یک جدول برای نگه‌داری داده‌های کارکنان سازمان از قبیل کد ملی، جنسیت، میزان حقوق، آدرس محل زندگی، شماره تماس، سِمَت و … در نظر گرفته شده است. داده‌های مربوط به محصولات (نظیر قیمت و وزن) یا خدمات سازمان نیز در جداولی مجزا نگه‌داری می‌شوند.

معمولا بازیابی، تعریف، بروزرسانی و مدیریت (حجم معمولا عظیم) داده‌های موجود در یک دیتابیس از طریق سامانه‌ای موسوم به سیستم مدیریت پایگاه داده (DBMS) صورت می‌گیرد. اغلب این سیستم‌ها از مدل رابطه‌ای (Relational Model) پشتیبانی می‌کنند. در این مدل، داده‌ها در قالب چندتایی‌ها (یا رکوردهایی با تعداد مشخصی مولفه) نمایش داده می‌شوند و مجموعه‌ای از این چندتایی‌ها در کنار یکدیگر یک رابطه (یا جدول) را تشکیل می‌دهند. برخی از این سیستم‌ها اصطلاحا همه منظوره (یا General Purpose) هستند و از کاربردهای متنوعی پشتیبانی می‌کنند. در مقابل، برخی دیگر خاص منظوره (یا Special Purpose) هستند و با کاهش پیچیدگی‌ها برای یک حوزه‌ی معین (نظیر مدیریت داده‌های ایمیل) مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع مختلفی از پایگاه داده‌ها وجود دارد. دسته‌بندی پایگاه داده‌ها معمولا براساس نوع محتوا، حیطه کاربرد یا وجوه فنی و ساختار پایگاه داده صورت می‌گیرد. زبان‌های پایگاه داده‌ای گونه‌ای از زبان‌های خاص دامنه (DSL) به شمار می‌روند که شامل سه بخش زبان تعریف داده، زبان دستکاری داده و زبان پرس و جو می‌شوند. گفتنی است زبان پرس و جوی ساخت یافته (SQL) از جمله مشهورترین این زبان‌ها به شمار می‌رود.