آپتایم Uptime

آپتایم یا Uptime چیست؟

آپتایم (Uptime) به مدت زمانی اشاره می‌کند که طی آن یک ماشین (به ویژه یک سیستم رایانه‌ای) در حال فعالیت و قابل دسترسی است. متضاد این اصطلاح، دان تایم (Downtime) می‌باشد.

در مورد سرویس‌ها و خدمات رایانه‌ای، آپتایم یکی از مهم‌ترین معیارهایی است که برای سنجش میزان قابل اطمینان بودن سیستم به کار می‌رود و در قالب درصد زمانی که سیستم برای هدف موردنظر در حال کار و قابل دسترسی (یا استفاده) بوده است بیان می‌شود.

از جمله حوزه‌هایی که استفاده از اصطلاح Uptime در آنها رایج است می‌توان به سرویس‌های میزبانی وب اشاره نمود. نرخ آپتایم در این سرویس‌ها نیز همانند هر سرویس دیگری از اهمیت بالایی برای مشتریان برخوردار است چرا که اگر سرورهای وب برای مدت زمان قابل توجهی قادر به پاسخگویی به درخواست‌ها نباشند روی کسب و کار مشتریان سرویس، سئوی سایتی که روی سرور میزبانی می‌شود و رضایت کاربران آنها تاثیر منفی خواهد داشت. معمولا در موافقت‌نامه سطح سرویس (Service Level Agreement – SLA)، آپتایم بالای 99.9 درصد تضمین می‌شود. در حالت ایده آل، انتظار می‌رود نرخ آپتایم برابر با صد در صد (یعنی بدون دان تایم) باشد اما در عمل، داشتن این میزان آپتایم برای یک سرور تقریبا غیرممکن یا بسیار دشوار است.

در کاربرد عمومی، این واژه به مفهوم مدت زمانی است که سیستم به صورت پی در پی در حال فعالیت می‌باشد. هرچند این موضوع که یک سیستم یا سرویس در اغلب مواقع قابل استفاده و در حال پاسخگویی به درخواست‌ها باشد از اهمیت زیادی برخوردار است اما در عین حال فعالیت بدون وقفه یک سیستم در مدت زمانی نسبتا طولانی می‌تواند به عنوان نشانه‌ای منفی تلقی شود چرا که برخی از بروزرسانی‌های مهم و اساسی در سیستم عامل‌های مختلف نیازمند بوت شدن مجدد سیستم هستند. با اینحال گزارش‌هایی حاکی از Uptime های چندین ساله سرورها نیز وجود دارد.

محاسبه نرخ آپتایم

برای محاسبه نرخ آپتایم کافی است مجموع مدت زمان فعالیت سرور را بر کل زمان مورد بررسی تقسیم کرده و نتیجه را در عدد 100 ضرب کنید. به عنوان مثال فرض کنید یک سرور میزبانی وب در طول مدت یک سال (365 روز معادل با 8760 ساعت) در مجموع تنها برای 5 ساعت به منظور انجام اموری مثل بروزرسانی های نرم افزاری، ارتقای سخت افزاری و یا رفع خطاها قابل دسترسی نباشد. در این شرایط در مجموع این یک سال، سرور به مدت 8755 ساعت در حال کار و سرویس دهی بوده است. به این ترتیب مطابق محاسبات زیر، آپتایم این سرور چیزی حدود 99.94% برآورد می‌شود.

8755 / 8760 x 100 = 99.94%

در سیستم عامل‌های مختلف، روش‌های متفاوتی برای اطلاع از مدت زمانی که سیستم در حال فعالیت است درنظر گرفته شده است. به عنوان مثال در سیستم عامل لینوکس با استفاده از دستور uptime در خط فرمان می‌توان به این اطلاعات دسترسی پیدا نمود.

آپ تایم Up Time در ویندوز

در نسخه‌های جدید سیستم عامل ویندوز می‌توانید گزینه‌ای تحت عنوان Up Time در زبانه Performance مربوط به Task Manager مشاهده کنید. توجه داشته باشید در این بخش برخلاف تعریف فوق، صرفا تفاوت زمان کنونی با زمان آخرین بوت کرنل نمایش داده می‌شود و مدتی که رایانه در حالت Sleep یا Hibernate قرار داشته از آن کاسته نمی‌شود.

افزون بر این به دلیل وجود قابلیت هایبرید بوت (Hybrid Boot) که در ویندوز 8 و نسخه های پس از آن به این سیستم عامل اضافه شده ممکن است این زمان حتی با Shutdown کردن سیستم از صفر شروع نشود. چرا که در حالت هایبرید بوت، سشن مربوط به کرنل سیستم عامل هایبرنیت می‌شود. بنابراین مفهوم ارقام موجود در تصویر زیر اینست که از زمان بوت شدن کرنل سیستم تاکنون 16 روز و 2 ساعت و 56 دقیقه و 20 ثانیه گذشته است.