پچ یا وصله Patch

وصله یا Patch چیست؟

پچ (Patch) یا وصله به مجموعه‌ای از تغییرات گفته می‌شود که به منظور بروزرسانی، تعمیر یا بهبود یک نرم افزار رایانه ای به کار می‌رود. این تغییرات ممکن است برای رفع آسیب پذیری های امنیتی و باگ های مختلف نرم افزار، بهبود نحوه استفاده یا کارایی و افزودن ویژگی های جدید به نرم افزار ایجاد شوند.

پچ ها معمولا در فایل های اجرایی یا اجزای نرم افزار تغییراتی ایجاد می‌کنند یا به طور کامل آن‌ها را با نمونه‌های جدید جایگزین می‌کنند. حتی در برخی از نرم افزارهای منبع باز، وصله ها در قالب تغییرات سورس کد از طرف توسعه دهندگان مختلف منتشر می‌شوند که در این صورت وظیفه کامپایل آن‌ها بر عهده کاربر خواهد بود.

محتویات پچ ها بسته به میزان تغییرات در ابعاد مختلف (از چند کیلوبایت گرفته تا چند صد مگابایت) عرضه می‌شوند. در برخی موارد از اصطلاح سرویس پک (Service Pack) برای پچ های بزرگ‌تر استفاده می‌شود. جالب است بدانید علاوه بر سیستم عامل ها، معمولا وصله هایی که برای بروزرسانی و اعمال تغییرات در بازی های رایانه ای عرضه می‌شوند نیز به دلیل داشتن فایل های گرافیکی دارای حجم بالایی هستند.

وصله های امنیتی (Security Patches) از جمله مهم ترین انواع وصله هایی هستند که برای رفع آسیب پذیری های امنیتی (به خصوص در مورد سیستم عامل ها) منتشر می‌شود.

بروزرسانی و اعمال پچ ها

امروزه معمولا دریافت وصله ها برای نرم افزارها و سیستم عامل های مختلف به سادگی از طریق اینترنت انجام می‌شود و اعمال آن‌ها نیز بدون نیاز به درگیری کاربر با جزئیات فنی این فرایند صورت می‌گیرد. در اغلب نرم افزارهای پرکاربرد مکانیزمی طراحی می‌شود که به صورت دوره‌ای در دسترس بودن وصله های جدید را بررسی می‌کند و به صورت خودکار یا پس از تأیید کاربر پروسه دریافت و اعمال آن‌ها را آغاز می‌نماید.

در مورد تغییرات گسترده (نظیر آنچه درباره سرویس پک ها برای نسخه های قدیمی‌تر سیستم عامل ویندوز مشاهده می‌شد) ممکن است فرایند اعمال تغییرات در قالب بسته هایی حجیم صورت گیرد که کاربر می‌بایست به صورت مستقیم برای نصب آن‌ها اقدام کند.

هرچند نصب خودکار پچ ها به خصوص در مورد سیستم عامل ها و سرورها از اهمیت بالایی در حفظ امنیت و رفع مشکلات سیستم برخوردار است اما ذکر این نکته ضروری است که در برخی موارد، بروزرسانی یا اعمال وصله هایی که به درستی طراحی نشده‌اند می‌تواند باعث از کار افتادن نرم افزار یا بروز مشکلات جدید شود. همین موضوع منجر شده است برخی از مدیران سیستم ترجیح دهند پیش از اقدام به نصب وصله ها و بروزرسانی نرم افزار از صحت عملکرد بخش‌های تغییر یافته مطمئن شوند. معمولا امکان انتخاب استراتژی مناسب در خصوص نحوه بروزرسانی از طریق بخش تنظیمات نرم افزار یا سیستم عامل در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

در بسیاری از موارد، نهایی شدن و اعمال این تغییرات نیازمند بسته شدن نرم افزار یا ری استارت کردن سیستم خواهد بود. با اینحال بروزرسانی های پویا این امکان را فراهم می‌کنند که حین اجرای نرم افزار، تغییرات لازم اعمال شود. گفتنی است اغلب پس از نصب پچ ها، نسخه نرم افزار نیز تغییر می‌کند.