پیام رسانی فوری Instant Messaging – IM

پیام رسانی فوری یا Instant Messaging چیست؟

پیام رسانی فوری (Instant Messaging به اختصار IM) به نوعی گفتگوی برخط (Online) گفته می‌شود که طی آن متون با کمک اینترنت یا سایر شبکه‌های رایانه‌ای به صورت بلادرنگ منتقل می‌شود. در نرم‌افزارهای پیام رسان فوری (Instant Messenger) معمولا کاربر پس از نوشتن متن موردنظر خود با کمک گزینه‌ای به نام ارسال (Send)، پیام خود را برای مخاطب یا مخاطبین ارسال می‌کند.

یکی از اهداف اصلی سرویس‌های پیام رسانی فوری، تسهیل ارتباط میان کاربرانی است که به نوعی یکدیگر را می‌شناسند. این در حالی است که کاربرانی که در یک اتاق گفتگو (Chat Room) با یکدیگر مکالمه می‌کنند معمولا از یکدیگر شناخت خاصی ندارند. از سوی دیگر در پیام رسانی فوری (بر خلاف ذات ارسال پیام از طریق ایمیل) امکان تبادل سریعتر پیام و دریافت پاسخ از مخاطب فراهم می‌باشد.

پیام‌هایی که در این سرویس‌ها میان دو یا چند کاربر رد و بدل می‌شود معمولا پیام‌هایی کوتاه (در حد یک یا دو جمله) هستند و به این ترتیب بستری مناسب برای پاسخ‌دهی کوتاه و سریع مشابه یک گفتگوی شفاهی میان افراد مهیا می‌شود. افزون بر نیاز کاربران عادی به استفاده از IM، بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های کوچک و بزرگ نیز برای اهداف تجاری خود به استفاده از پیام‌رسان‌های معمولی و ویژه روی آورده‌اند.

ویژگی‌ها و امکانات سیستم‌های پیام رسانی فوری

از نظر فنی، پیام رسانی فوری می‌تواند به شکل همتا به همتا (Peer-to-Peer) یا مبتنی بر مدل کلاینت – سرور (Client-Server) پیام کاربران را مبادله نماید. در پیام رسان‌های نوع اول، بدون وجود هیچ واسطه‌ای پیام به صورت مستقیم از فرستنده برای گیرنده ارسال می‌شود. اما در حالت دوم، پیام ابتدا برای یک سرور ارسال می‌شود و سپس سرور آن را برای گیرنده ارسال می‌کند. در این حالت در کنار فوایدی نظیر امکان ارسال پیام برای کاربرانی که هم اکنون آنلاین نیستند و نگه‌داری پیام‌ها در مکانی ایمن، بحث اعتماد کاربران به سرور نیز به موضوعی تأمل‌برانگیز تبدیل می‌شود.

هرچند قابلیت اصلی یک پیام رسان فوری، ارسال متن است اما بسیاری از اپلیکیشن‌های امروزی در این حوزه، امکان گفتگوی صوتی و ویدیویی را با کمک میکروفن و وبکم رایانه یا دوربین گوشی‌های هوشمند فراهم کرده‌اند. نگه‌داری لیست مخاطبین (Contact List)، ارسال تصویر، ویدیو و انواع مختلف فایل‌ها با حجم محدود نیز از دیگر امکاناتی است که اغلب پیام رسان‌های فوری به صورت رایگان در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند.

مسائل امنیتی در پیام رسانی فوری

رشد استفاده از پیام رسان‌های رایگان در میان افراد و حتی شرکت‌ها و سازمان‌ها و وجود امکان ارسال پیوند و فایل‌های مختلف در این اپلیکیشن‌ها کاربران را با نوع جدیدی از ریسک‌های امنیتی روبرو کرده است. تشویق کاربران برای ورود به سایت‌های جعلی (فیشینگ) و یا هدایت آن‌ها برای دانلود ویروس‌ها و کرم‌های رایانه‌ای از طریق ارسال پیوندها به حجم عظیمی از مخاطبین و همچنین ارسال مستقیم بدافزارها از جمله روش‌هایی است که هکرها و سودجویان در پیام رسان‌های فوری برای رسیدن به اهداف خود دنبال می‌کنند.

علاوه بر این، نگه‌داری پیام‌ها و اطلاعات مرتبط با کاربران روی سرور نیاز به رعایت نکات امنیتی و فراهم آوردن زیرساخت‌های مناسب نرم‌افزاری و سخت‌افزاری از سوی کاربران و ارائه‌دهندگان این سرویس‌ها را به موضوعی با اهمیت‌تر تبدیل می‌کند.

پیام رسان‌های رایج

اسکایپ (Skype)، واتس اپ (Whatsapp)، فیس بوک مسنجر (Facebook Messenger)، Windows Live Messenger، گوگل تاک (Google Talk)، تلگرام (Telegram)، AIM، وی چت (WeChat)، یاهو مسنجر (Yahoo Messenger)، لاین (Line)، وایبر (Viber) و … از جمله مشهورترین پیام‌رسان‌های فوری هستند که دارای قابلیت‌ها و امکانات متنوع و قدرتمندی هستند.

اغلب این پیام رسان‌ها دارای نسخه‌های مختلف برای گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و رایانه‌های مبتنی بر سیستم عامل‌های اندروید، iOS، ویندوز و حتی نسخه‌های تحت وب (وب اپلیکیشن) می‌باشند.